5.SINIF İLK ÜNİTE ETKİNLİKLERİ

1) I. Şekli küreseldir.
II. Dolanma hareketi yapar.
III. Isı ve ışık kaynağıdır.

Verilen ifadelerden hangileri Ay'ın özelliklerindendir?
A) I-II   B) I     C) I-II-IIII       D) II-III

2) Ay'ın evrelerinin oluşma sebebi nedir?

A) Dünya'nın Ay etrafında dolanması
B) Ay'ın Dünya etrafında dolanması
C) Dünya'nın kendi etrafında dönmesi
D) Ay'ın kendi etrafında dönmesi



3) Güneş için hangisi yanlıştır?

A) İç katmanı dış katmandan daha sıcaktır.
B) Yapısında hidrojen ve helyum gazları bulunur.
C) Dünyanın etrafında dolanması ile1 yıl oluşur.
D) Üzerinde güneş lekeleri vardır.

4) Dünya'dan bakıldığında Ay'ın hep aynı yüzünün görülme nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ay'ın kendi etrafında dönme süresi ile Dünya etrafında dolanma sürelerinin eşit olması

B) Ay'ın atmosferinin  çok ince olması

C) Dünya'nın ve Güneş'in etrafında dolanması

D) Ay'ın Dünya'nın tek doğal uydusu olması

5) Hangisi Ay'ın ana evrelerinden değildir?

A) Yeniay

B) Dolunay

C) İlk dördün

D) Şişkin ay

 

6) Dünya'nın Güneş ile Ay arasında kaldığı zaman yaşanan evrenin adı nedir?

A) İlk dördün

B) Yeniay

C) Dolunay

D) Hilal

7)

8 Haziran gecesi Ay gökyüzünde şekildeki gibi görünmektedir. 22 Haziran gecesi Ay'ın görüleceği evrenin adı nedir?

A) Yeniay

B) Dolunay

C) Son dördün

D) İlk dördün

8) Aşağıdakilerden hangisi Ay'ın atmosferinin çok ince olmasının sonuçlarından biri değildir?

A) Ay yüzeyinde dağ ve vadi gibi yapıların bulunması

B) Gece ve gündüz sıcaklık farkının çok olması

C) Ay yüzeyinde çok sayıda kraterlerin bulunması

D) Rüzgar ve yağmur gibi hava olaylarının oluşmaması

9) Aşağıdakilerden hangisi Güneş'in katmanlarından değildir?

A) Renk küre

B) Çekirdek

C) Taç küre

D) Hava küre

10) Aşağıdakilerden hangisi Güneş ve Dünya için ortak özelliklerden değildir?

A) Katmanlardan oluşmaları

B) Dönme hareketi yapmaları

C) Yıldız olmaları

D) Ay'dan daha büyük olmaları

                        

                                                                                    Aysel UYSAL KÖSE

Kuvvetin Ölçülmesi

    Cismin hareketinde, şeklinde ve hareket yönünde değişikliğe neden olan etkiye kuvvet denir. Yani kuvvet duran bir cismi hareket ettirebilir, hareket halindeki cismi durdurabilir, cismin hızını arttırabilir, azaltabilir. Cismin şeklini, yönünü değiştirebilir. Kuvvet F harfi ile ifade edilir.

    Kuvvet birimi Newton'dur. Newton N harfi ile gösterilir. 

    Kuvvetin büyüklüğü dinamometre denilen araç ile ölçülür. Dinamometreler cisimlerin esneklik özelliğinden yararlanılarak yapılmıştır. Yani dinamometrelerin içerisinde esnek yay bulunur. Kuvvet uygulandığında yay uzar ve ölçüm yapılır. Her dinamometrenin üzerinde ölçebileceği en büyük kuvvet değeri yazılıdır. Bu sınır yani esneklik sınırı aşılırsa, dinamometredeki yay bozulur ve ölçüm sağlıklı olmaz. 

Kalın yayın kullanıldığı dinamometrelerde daha büyük kuvvetler ölçülürken, ince yayın kullanıldığı dinamometrelerde hassas ölçümler yapılır.

Dinamometreye uygulanan kuvvet arttıkça, yayın uzama miktarı artar. Yani kuvvet ile dinamometre yayının uzama miktarı doğru orantılıdır. 

    Esnek Madde: Kuvvet uygulandığında şekil değiştiren, kuvvet ortadan kalktığında eski haline dönebilen maddelere esnek madde adı verilir. Sünger, lastik, yay esnek maddelere örnektir.

Örnek: Bir dinamometreye 50 N kuvvet uygulandığında dinamometre yayı 5cm uzamaktadır. Aynı dinamometreye 80N uygulandığında dinamometre yayı kaç cm uzar?

50/5=10 

80/10= 8cm uzar.

Örnek: 10 bölmeli bir dinamometre en fazla 90 N kuvvet ölçmektedir. Bu dinamometreye uygulanan bir kuvvet dinamometrenin 8 bölmesini uzattığına göre, uygulanan kuvvet kaç N'dur?

90/10=9 

9x8=72 N

Kahoot

5.Sınıf İlk İki Ünite Kahoot Oyunu

https://create.kahoot.it/share/5-iki-unite/70f6bf7c-27cb-4139-9a0d-6053e2b08983

5.Sınıf Canlılar Oyunu 

https://create.kahoot.it/share/canllar/4f5b7627-d9e3-4a3a-b93f-06dfcddd36f5

Online Testler

8.Sınıf Basınç Online Test indir

 5.Sınıf Kuvvetin Ölçülmesi Online Test https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSf6t3hfOBo-_lJDcWqvSa4czrLpAeynbT5HLvczrnzbyaTw6w/viewform?usp=sf_link

5.Sınıf Güneş Dünya Ay Online Test https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfE-EZudcSKG5QAA5EVnzOn89aInb7PnT-1zxMZ4zM39IDOWA/viewform?usp=sf_link

6.Sınıf Sistemler Online Test https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdILummgwznXS29c2dQ2TE9icTL4NHL1DsqmWblOO0hKn-Kew/viewform?usp=sf_link

6.Sınıf Gezegenler Online Test https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdVrv3Fhpqx68jOToVdlVKkSdtIumwZGOB2XxxBZKrQp3RZuQ/viewform?usp=sf_link

8.Sınıf Mevsimler Online Test https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfsMAa2Gt4lcFVlNDBzhUJpLSn2fXMrDQlE8fx22bwoOaeFPw/viewform?usp=sf_link

Canlılar

 Canlıların benzer ve farklı özelliklerine göre gruplara ayrılmasına sınıflandırma adı verilir. Yapılan sınıflandırma, canlı varlıkları inceleme kolaylığı sağlamaktadır.  Bilim insanları incelemeleri sonucu canlıları mikroskobik canlılar, mantarlar, bitkiler ve hayvanlar olmak üzere 4 ana sınıfa ayırmışlardır.

1.Mikroskobik Canlılar: Gözle görülemeyen ancak mikroskop yardımıyla gözlenebilen canlılardır. En basit yapıda olanları bakterilerdir. Bakterilerin dışında amip, öglena ve paramesyum(terliksi hayvan) mikroskopla gözlenebilecek kadar küçük boyuta sahip canlılardır. 

    

Sütten peynir ve yoğurt yapımında kullanılan bakteriler yararlı bakterilerdir. Bunun dışında topraktaki ölü atıkları ayrıştırarak toprağı zenginleştirmek, üzümden sirke yapılmasını sağlamak, bağırsaklarımızda K vitamini üretmek yararlı bakteriler tarafından gerçekleştirilir. 

Vücudumuza her yoldan girebilen mikroskobik canlılar; verem, grip, zatürre gibi hastalıklara, dişlerin çürümesine de yol açarlar. Bu zararlarının dışında açıkta kalan besinlerin bozulmasına da neden olurlar. 

Mikroskobik canlılar hava, su toprak ve diğer canlıların üzerinde yaşayabilirler. 

2. Mantarlar: Mantarlar bitkilerden farklı bir sınıftadır. Çünkü mantarlar kendi besinlerini üretemeyen yani fotosentez yapamayan basit yapılı canlılardır. Mantarlar nemli yerlerde, çoğunlukla ormanlarda, çeşitli yiyeceklerin üzerinde yaşarlar. Uygun sıcaklık, nem ve hava mantarların çoğalması için uygun şartlardır.

Kendi içlerinde mantarlar dört grupta incelenir:

1.Küf Mantarları: Açıkta kalan besinlerin üzerinde grimsi yeşilimsi oluşan tabakaya küf denir. Buna neden olan mantarlar küf mantarlarıdır. Mikroskop ile gözlenebilirler.

**Peynir küfünden penisilin adında antibiyotik üretilmiştir.

2.Maya Mantarları: Hamurun mayalanması ile ekmeğin yapımında kullanılan mantarlardır. Mikroskop ile gözlenebilirler. Uygun şartlarda çoğalan maya mantarlarının solunumu sonucu açığa çıkan gaz hamurun kabarmasını sağlar.

3.Parazit (hastalık yapan) Mantarlar: Saç kıran, sakal kıran, el ve ayaklarda kaşıntıya neden olan mantar ve genellikle bebeklerin ağızlarında oluşan pamukçuk hastalığı mantarların yol açtığı hastalıklardandır. Bulaşma ihtimali olduğu için kişisel eşyalarımızı başkaları ile paylaşmamalıyız. 

4.Şapkalı Mantarlar: Bitkilere benzeyen, gerçek olmayan kökleri ile toprağa bağlı olan ancak besin üretemeyen mantarlardır. Doğada bir çok şapkalı mantar çeşidi bulunmaktadır. Zehirli olabileceği ihtimaline karşın, doğada rastgele alınan mantarlar tüketilmemelidir. İnsanlar tarafından yetiştirilen, E vitamini ve protein açısından zengin olan kültür mantarları tüketilmelidir.

Ay'ın Evreleri Eşleştirme ve Doğru Yanlış Etkinliği

 

AY’IN EVRELERİ

Aşağıdaki tabloda verilen Ay’ın evreleri ile görselleri eşleştiriniz.

 

Evre	Görsel
Yeniay
Son Dördün
Şişkin Ay
Hilal
İlk Dördün
Dolunay

 

  

 

Aşağıdaki ifadeler için, doğru ya da yanlış olma durumlarına göre ilgili seçeneği işaretleyiniz.

 

İFADELER	D	Y
1.       Ay’ın Güneş ile Dünya arasına girdiğinde oluşan evre dolunay evresidir.
2.       Ay’ın kendi etrafında dönmesi sonucu Ay’ın evreleri oluşur.
3.       Her ana evre arası bir haftadır.
4.       Dünya’dan bakıldığında Ay’ın sağ tarafı aydınlık ise, bu evre ilk dördün adını alır.
5.       İlk dördün ile dolunay arasında yaşanan ara evre şişkin aydır.
6.       Son dördün evresinde Ay’ın sol tarafı aydınlıktır.
7.       Ay’ın kendi etrafında dönüş süresi ile Dünya etrafında dolanma süresi eşit olduğu için, Dünya’dan bakıldığından Ay’ın hep aynı yüzünü görürüz.
8.       Yeniay ile ilk dördün arasında yaşanan ara evre hilaldir.
9.       Ay’ın evreleri yaklaşık bir haftada tamamlanır.
10.   Dünya’dan bakıldığında yeniay evresinde Ay gözlenmez.

 

                                                                                                       Aysel UYSAL KÖSE

                                                                                                                                            

5.Sınıf Ay'ın Evreleri Bulmacası

 

Soldan Sağa:

1. Ay'ın Dünya ile Güneş arasına girdiği zaman yaşanan evredir.

5. Ay'ın evrelerinin gerçekleşmesine neden olan hareket türüdür.

7. Ay'ın tamamen parlak göründüğü evredir.

8. Dolunay ile son dördün arasında yaşanan ara evrenin adıdır. 

Yukarıdan Aşağıya:

1. Gün olarak her ana evrenin arasında geçen süredir.

2. Dünya'dan bakıldığında Ay'ın sağ yarısının aydınlık olarak göründüğü evredir.

3. Yeniay ile ilk dördün arasında yaşanan ara evrenin adıdır.

4. Dünya'dan bakıldığında ters D şeklinde gözlenen Ay evresidir.

6. Hilal ile şişkin ay evrelerine verilen isimdir.

                                                                                            Aysel UYSAL KÖSE

Pdf Hali İçin: https://drive.google.com/file/d/1t8QwNnPE9-AhFh5AqFZ5qteMHDra1Gkd/view?usp=sharing

Güneş, Dünya ve Ay

   Üç gök cismi de batıdan doğuya döner. Yani dönüşleri zamana ters işler, öyle ki saat yönünün tersine dönerler.
   Güneş üzerinde de kremlerin fayda etmedigi güneş lekeleri vardır.  Ayrıca yapısındaki hidrojen gazı helyuma dönüştüğünde patlamalar meydana gelir. Güneşin iç katmanı dışından daha sıcaktır.