BİLEŞKE KUVVET VE DENGELEYİCİ KUVVET SORULAR

 

Bileşke Kuvvet

     Duran bir cismi hareket ettirebilen, hareket halindeki cismi durdurabilen, cismin hareket hızını, yönünü değiştirebilen, şeklini değiştirebilen, döndürebilen etkiye kuvvet denir. Kuvvet F harfi ile gösterilir. *Kuvvet birimi Newton(N)'dur. Kuvvetin büyüklüğü dinamometre ile ölçülür.

Kuvvetin özellikleri şunlardır:

*Uygulama noktası

*Yönü

*Doğrultusu

*Şiddeti(büyüklüğü)

                                                                     Şekildeki kuvveti uygulama (başlangıç) noktası: A

                                                                     Yönü: Batı                Doğrultusu: Doğu- Batı

                   5N                                             Şiddeti: 5N 

A B

Yön ve doğrultu ifadeleri karıştırılmaktadır. Doğrultu yatay ya da dikeyde olan yönler birlikteliği iken, yönler aşağıdaki gibidir. 

Bileşke Kuvvet: İki ya da daha fazla kuvvetin yaptığı etkiyi tek başına yapabilen kuvvete bileşke(net) kuvvet denir. 

Bileşke kuvvet için, aynı doğrultuda kuvvetler kullanılacaktır. 

*Aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesi hesaplanırken kuvvetler toplanır. Bileşke kuvvetin yönü kuvvetlerin yönü ile aynıdır. 

Örnek: Bir cisme doğu yönünde 3N ve 5N'luk kuvvetler etki etmektedir. Bu cisme etki eden bileşke kuvvet kaç N'dur?

Bileşke kuvvet= 3+5=8N          Yönü: Doğu

*Zıt yönlü kuvvetlerin bileşkesi hesaplanırken, büyük olan kuvvetten küçük olan kuvvet çıkarılır. Bileşke kuvvetin yönü büyük olan kuvvet yönündedir.

Örnek: Bir cisme doğru yönünde 5N, batı yönünde 12N kuvvet etki etmektedir. Bu cisme etki eden net kuvvet kaç N'dur?

Bileşke kuvvet= 12-5=7N            Yönü= Büyük kuvvetin yönü olan batı yönüdür.

Dengelenmiş ve Dengelenmemiş Kuvvetler

Bir cisme etki eden net kuvvet sıfır ise, bu cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedir. Eğer bileşke kuvvet sıfırdan farklı ise dengelenmemiş kuvvetlerin etkisindedir. 

*Bir cisim üzerindeki net kuvvet sıfır ise, bu cisim ya hareketsizdir ya da sabit süratle hareketine devam eder.

*Ağaçta duran kuş

*Saatte 90km süratle giden araba

*Duvardaki pano                

Bu örnekler dengelenmiş kuvvetlerin etkisindedirler.

*Bir cismi dengelemek için gereken kuvvet ise, bileşke kuvvetin büyüklüğüne eşit ancak bileşke kuvvet ile zıt yönde olmalıdır.

Örnek: Bir cisme doğu yönünde 5N, batı yönünde 6N kuvvet etki etmektedir. Bu cismin dengelenmiş kuvvetler etkisinde kalması için uygulanması gereken 3.kuvvet kaç N olmalıdır?

Bileşke kuvvet=6-5=1 N batı yönünde

Dengeleyici kuvvet bileşke kuvvete eşit ve zıt yönde olmalı ise, dengeleyici kuvvet 1N ile doğu yönündedir.