Madde: Kütlesi ve hacmi olan tanecikli yapıdaki her şeye madde denir.
Hacim: Maddenin uzayda kapladığı alandır.
Kütle: Değişmeyen madde miktarıdır.
Madde; katı, sıvı ve gaz olmak üzere 3 halde bulunur.
Katı: Tanecikleri arasında boşluk yok denecek kadar azdır. Yani katı tanecikleri birbirine çok fazla çekim kuvveti uygular. Maddenin en düzenli halidir. Şekli ve hacmi bellidir. Sıkıştırılamazlar. Katı tanecikleri bulundukları yerde sadece titreşim hareketi yaparlar.
Sıvı: Tanecikleri arası çok az boşluk bulunur. Bu nedenle çok az sıkıştırılsalar da sıkıştırılamaz kabul edilirler. Bulundukları kabın şeklini alırlar. Hacimleri bellidir. Sıvı tanecikleri titreşim, dönme ve öteleme hareketi yaparlar. Öteleme hareketi nedeniyle tanecikler birbirini üzerinden akma özelliğine sahiptir.
Gaz: Tanecikleri arası çekim kuvveti çok az olduğu için, tanecikler arası boşluk çok fazladır. Bu boşluklar doldurulabileceği için, gazlar sıkıştırılabilir. Şekil ve hacimleri belli değildir. Maddenin en düzensiz halidir.
HAL DEĞİŞİMİ: Maddenin ısı etkisiyle bir halden başka bir hale geçmesine denir.
1:SÜBLİMLEŞME
2: ERİME
3: BUHARLAŞMA
4: DONMA
5: YOĞUŞMA(YOĞUNLAŞMA)
6: KIRAĞILAŞMA(GERİ SÜBLİMLEŞME)
Erime: Maddenin katı halden ısı alarak sıvı hale geçmesine denir.
Donma: Maddenin ısı vererek sıvı halden katı hale geçmesine denir.
Buharlaşma: Maddenin ısı alarak sıvı halden gaz haline geçmesidir.
Yoğuşma(yoğunlaşma): Maddenin ısı vererek gaz halden sıvı hale geçmesine denir.
Süblimleşme: Maddenin ısı alarak katı halden direk gaz hale geçmesine denir.
Kırağılaşma: Maddenin ısı vererek gaz halden direk katı hale geçmesine denir.
Isı alan olaylar: Erime- Buharlaşma- Süblimleşme
Bu olaylar sonucu madde düzenli halinden düzensiz hale geçer. Tanecikler arası boşluklar artar. Tanecikler arası çekim kuvveti azalır. Sıcaklık artışından dolayı taneciklerin enerjisi artar bu nedenle de taneciklerin hareketleri hızlanır.
Isı veren olaylar: Donma- Yoğuşma- Kırağılaşma
Bu olaylar sonucu madde taneciklerinin düzeni artar. Tanecikler arası çekim kuvveti artar. Bu nedenle de tanecikler arası boşluklar azalır. Sıcaklık azaldığı için, taneciklerin enerjisi azalır bu nedenle de taneciklerin hareketleri yavaşlar.
Aysel UYSAL KÖSE
