Maddelerin özelliklerini taşıyan parçalanabilen en küçük yapı taşlarına atom denir. Atom katman ve çekirdek denilen 2 kısımdan oluşur. Çekirdek kısmı atomun kütlesini oluşturan proton ve nötron taneciklerini bulundurur.. Katman ya da yörünge denilen kısımda ise elektronlar hareket etmektedir.
*Proton pozitif yüklü
Nötron yüksüz
Elektron ise negatif yüklü taneciklerdir.
Bu taneciklerin karşılık geldiği kavramlar önemlidir. Çekirdek yükü denildiğinde çekirdekte bulunan ve yüklü olan tanecik yani proton anlaşılır. Yani; atomun çekirdek yükü, atom numarası proton sayısına eşittir. Her atomun atom numarası dolayısıyla da proton sayısı farklıdır. Kimlik numarası misali proton sayısı atoma özgüdür.
Atomun kütlesini proton ve nötron yani çekirdek kısmı oluşturduğu için, kütle numarası proton ile nötron sayısının toplamına eşittir.
Atomun hacmini katmanlardaki elektronlar oluşturur.
Nötr yani yüksüz bir atomda pozitif yük ile negatif yük sayısı birbirine eşittir. Yani proton sayısı elektron sayısına eşittir.
Elektron alan ya da veren atoma iyon adı verilir. Elektron alırsa eksi yüklü iyon yani anyon oluşur. Elektron verirse, pozitif yüklü iyon oluşur ki buna da katyon adı verilir. İyonların değerlik elektron sayıları yani iyon yükleri vardır. Elektron sayısı ile proton sayısı arasındaki fark iyon yükünü verir. Anyon ise eksi yüklü, katyon ise artı yüklü olur.
ÖRNEK: Atom numarası 20 olan elementin proton sayısı kaçtır?
proton sayısı=atom numarası
Proton sayısı= 20
ÖRNEK: Proton sayısı 15, nötron sayısı 13 olan elementin kütle numarası kaçtır?
Kütle numarası=proton sayısı+ nötron sayısı
15+13=28
ÖRNEK: İyon yükü +2 olan, 16 elektron bulunan iyonun atom numarası kaçtır?
16+2=18 proton sayısı (p>e)
Proton sayısı =atom numarası
Atom numarası= 18
ÖRNEK: Kütle numarası 34, nötron sayısı 19 ve iyon yükü -3 olan iyonun elektron sayısı kaçtır?
Kütle numarası= Proton sayısı + nötron sayısı
34-19=15 proton sayısı
15+3=18 elektron sayısı(e>p)
Atom element denilen saf maddelerin yapı taşıdır. Her element semboller ile gösterilir ve bunlar belli özelliklerine öre bir cetvelde sıralanır. Bu cetvele periyodik cetvel adı verilir. Periyodik cetvelde elementlerin yerlerini belirlemek için atom numarası yani proton sayıları kullanılır. Nötr atomun proton sayısı elektron sayısına eşit olduğu için elektron dağılımı yapılan elementin yeri belirlenir.
Elektron dağılımında, katmanlara elektronlar belli kurallarla dağıtılır.
İlk katman en fazla 2, 2.katman 8,3.katman 18 elektron alır. Ancak bizim bahsedeceğimiz ilk 20elementin elektron dağılımında 3.katmana da en fazla 8 elektron yerleştireceğiz. Elektron dağılımında katman sayısı periyot numarasını, son katmandaki elektron sayısı ise elementin grup numarasını verir.
ÖRNEK: Atom numarası 6 olan Karbon atomunun periyodik cetveldeki yerini bulunuz.
6C=2- 4 2.periyot 4A grubu
ÖRNEK: Atom numarası 17 olan Klor atomunun periyodik cetveldeki yerini bulunuz.
17Cl= 2-8-7 3.periyot- 7A grubu
Aysel UYSAL KÖSE
