1.DÖNEM 6/8.SINIF TEKRAR ONLİNE TESTLERİ

8.Sınıf Tekrar Online Testi https://forms.gle/TAkVkG8rnhrP62nJ7

6.Sınıf Tekrar Online Testi https://forms.gle/tBFyq4HNZY3RrTzMA

YOĞUNLUK

Birim hacimdeki madde miktarına yoğunluk(özkütle) adı verilir. Yoğunluk saf maddeler için ayırt edici bir özelliktir. 'd' harfi ile gösterilir.

d:m/V formülü ile hesaplanır.

m:kütle    V:hacim

Kütle birimi gram ya da kilogram alınırken, hacim birimleri cm³ ya da m³ olabilir.

Yoğunluk birimleri gr/cm³ ya da kg/m³ olabilir.

Kütle eşit kollu terazi ile ölçülürken, hacim dereceli silindir ile ölçülür. Şekli düzgün olan cisimlerin hacimleri formül ile hesaplanır. Şekli düzgün olmayan cisimler yoğunluğu 1gr/cm³ olan su dolu dereceli silindirin içine atılır. Su seviyesindeki yükselme cismin hacmini verir. Kütlesi de belirlenince, kütle hacim oranından yoğunluğu hesaplanır.

ÖRNEK: Dereceli silindirde 240cm³ su bulunmakta ve içerisine yoğunluğu bilinmeyen bir taş bırakılmaktadır. Su seviyesi 255cm³ e yükselmektedir. 30 gram olan taşın yoğunluğunu bulalım.

Kütle:30gr

255-240:15cm³ taşın hacmi

Yoğunluk: Kütle/Hacim

30/15

:2 gr/cm³

**Eşit hacimli iki maddeden, kütlesi büyük olanın yoğunluğu diğerinden daha büyüktür. Yani kütle ile yoğunluk doğru orantılıdır. 

**Eşit kütleli iki maddeden ise, hacmi büyük olanın yoğunluğu diğerinden daha küçüktür. Çünkü hacim ile yoğunluk ters orantılıdır.

*Bir cisim içine bırakıldığı sıvıdan daha yoğun ise, o cisim sıvı içinde batar. Yoğunluğu sıvının yoğunluğundan küçük ise yüzer. Su içerisine yoğunluğu 3gr/cm³ olan K cismi ve yoğunluğu 0,5gr/cm³ olan L cismi bırakıldığında, sudan yoğun olan K cismi batarken, L cismi suda yüzecektir.

Birbiri içinde çözünmeyen farklı sıvılar bir beherde ince çizgilerle ayrılacak şekilde sıralanır. Yoğunluğu en fazla olan en altta kalırken, yukarıya doğru yoğunlukları azalır. En üstte yoğunluğu en az olan sıvı yer alır.

ÖRNEK: Yoğunlukları aşağıdaki gibi verilen farklı sıvılar bir behere bırakıldıklarında, sıvıların beherde diziliş şekilleri nasıl olmalıdır?

A:2,5gr/cm³

B: 3gr/cm³

C:0,5gr/cm³

D: 1,5gr/cm³

Yoğunluğu en fazla olan en altta, en az olan ise en üstte kalmalıdır. 

SİNDİRİM SİSTEMİ ÖNEMLİ BİLGİ KARTLARI

 

YOĞUNLUK ÖNEMLİ NOKTALAR

 

ISI VE SICAKLIK

 Isı ve sıcaklık birbirinden farklı iki kavramlardır.  Isı bir çeşit enerji olup, temas halinde olan iki madde arasında alınıp verilmektedir. Sıcaklık ise bu alış veriş sonucunda değişen değerdir.

Isı birimleri, enerji birimleri olan kalori ve joule iken, sıcaklık birimi celcius derecedir. Isı kalorimetre kabı ile hesaplanabilir. Sıcaklık ise termometreler ile ölçülebilir. Isı madde miktarına bağlı iken, sıcaklık madde miktarından bağımsız bir değerdir.

ISI	SICAKLIK
İki madde arasında alınan verilen enerjidir.	Isı alışverişi sonucu değişen değerdir.
Kalorimetre kabı ile hesaplanır.	Termometre ile ölçülür.
Birimi kalori ya da jouledir.	Birimi °C(celcius derece)dir.
Madde miktarına bağlıdır.	Madde miktarına bağlı değildir.

Isı ve sıcaklık ifadelerinin kullanımına birkaç örnek verecek olursak;

*Elime buz aldığımda, buz elimden ısı alıdı ve eridi. 

*Saf suyun kaynama sıcaklığı 100 derecedir. 

*Hasta olunca vücut sıcaklığımız artar. 

*Kalorifer odaya ısı verirken, odanın sıcaklığı arttı. 

Birbirine temas eden sıcaklıkları farklı iki madde arasında ısı alışverişi gerçekleşir. Isı akışı sıcak olan maddeden soğuk olan maddeye doğrudur. Sıcaklıkları aynı olan maddeler arasında ısı alışverişi gerçekleşmez. Isı alışverişi tamamlandığında son sıcaklıklar eşit olur. Yani sıcaklıklar eşitleninceye kadar ısı alışverişi devam eder. 

Örnek: İlk sıcaklıkları 25°C ve 35°C olan iki madde arasındaki ısı alışverişi tamamlandığında, maddelerin son sıcaklık değerleri kaç olur?

  

🧭       🧭

25°C    35°C

Bu iki cisim arasında ısı alışverişi gerçekleştiğinde, 35°C sıcaklıktaki madde ısı verirken. diğer madde ısı alır. Son sıcaklık ise;

25+35/2 

=60/2

=30 °C olur. 

Örnek: İlk sıcaklıkları 45°C ve -9°C olan iki madde arasındaki ısı alışverişi tamamlandığında, maddelerin son sıcaklık değerleri kaç olur?

45+(-9)/2

= 36/2

=18 °C olur.

Örnek: İlk sıcaklıkları 55°C ve 19°C olan iki madde arasındaki ısı alışverişi tamamlandığında, maddelerin son sıcaklık değerleri kaç olur?

          

55°C        19°C

55+19/2

=74/2

=37 °C olur        

Isı akışı sıcak olan maddeden soğuk olan maddeye yani, 55°C olan maddeden 19°C olan maddeye doğrudur.

NOT: 

🧭       🧭

40°C      40°C       Şekildeki iki madde arasında ısı alışverişi olmaz. Çünkü bu iki maddenin sıcaklıkları birbirine eşit.

Örnek: İlk sıcaklığı bilinmeyen K maddesi, sıcaklığı 20°C olan başka bir madde ile ısı alışverişinde bulunmaktadır. Isı alışverişi tamamlandığında, son sıcaklıkları 15°C olduğuna göre, K maddesinin ilk sıcaklığı kaç °C'dir?

Son sıcaklık 15°C ise,

20+K/2

=15 ise

K= 10°C

                                                            Aysel UYSAL KÖSE

MADDE VE ISI

Madde: Kütlesi ve hacmi olan tanecikli yapıdaki her şeye madde denir.

Hacim: Maddenin uzayda kapladığı alandır.

Kütle: Değişmeyen madde miktarıdır.

 

Madde; katı, sıvı ve gaz olmak üzere 3 halde bulunur.

 

Katı: Tanecikleri arasında boşluk yok denecek kadar azdır. Yani katı tanecikleri birbirine çok fazla çekim kuvveti uygular. Maddenin en düzenli halidir. Şekli ve hacmi bellidir. Sıkıştırılamazlar. Katı tanecikleri bulundukları yerde sadece titreşim hareketi yaparlar. 

Sıvı: Tanecikleri arası çok az boşluk bulunur. Bu nedenle çok az sıkıştırılsalar da sıkıştırılamaz kabul edilirler. Bulundukları kabın şeklini alırlar. Hacimleri bellidir. Sıvı tanecikleri titreşim, dönme ve öteleme hareketi yaparlar. Öteleme hareketi nedeniyle tanecikler birbirini üzerinden akma özelliğine sahiptir. 

Gaz: Tanecikleri arası çekim kuvveti çok az olduğu için, tanecikler arası boşluk çok fazladır. Bu boşluklar doldurulabileceği için, gazlar sıkıştırılabilir. Şekil ve hacimleri belli değildir. Maddenin en düzensiz halidir. Gaz tanecikleri titreşim, dönme ve öteleme hareketi yaparlar. öteleme hareketinden dolayı gazlar da akışkandırlar.

 

 HAL DEĞİŞİMİ: Maddenin ısı etkisiyle bir halden başka bir hale geçmesine denir.

 

                  

            1:SÜBLİMLEŞME

2: ERİME

3: BUHARLAŞMA

4: DONMA

5: YOĞUŞMA(YOĞUNLAŞMA)

6: KIRAĞILAŞMA(GERİ SÜBLİMLEŞME)

  

Erime: Maddenin katı halden ısı alarak sıvı hale geçmesine denir.

Donma: Maddenin ısı vererek sıvı halden katı hale geçmesine denir.

Buharlaşma: Maddenin ısı alarak sıvı halden gaz haline geçmesidir.

Yoğuşma(yoğunlaşma): Maddenin ısı vererek gaz halden sıvı hale geçmesine denir.

Süblimleşme: Maddenin ısı alarak katı halden direk gaz hale geçmesine denir.

Kırağılaşma: Maddenin ısı vererek gaz halden direk katı hale geçmesine denir.

 

Isı alan olaylar: Erime- Buharlaşma- Süblimleşme

Bu olaylar sonucu madde düzenli halinden düzensiz hale geçer. Tanecikler arası boşluklar artar. Tanecikler arası çekim kuvveti azalır. Sıcaklık artışından dolayı taneciklerin enerjisi artar bu nedenle de taneciklerin hareketleri hızlanır.

Isı veren olaylar: Donma- Yoğuşma- Kırağılaşma

Bu olaylar sonucu madde taneciklerinin düzeni artar. Tanecikler arası çekim kuvveti artar. Bu nedenle de tanecikler arası boşluklar azalır.  Sıcaklık azaldığı için, taneciklerin enerjisi azalır bu nedenle de taneciklerin hareketleri yavaşlar. 

                                             Aysel UYSAL KÖSE

MADDENİN AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ

Saf maddeleri birbirinden ayırmaya yarayan özelliklere ayırt edici özellikler denir. Erime noktası, donma noktası ve kaynama noktası ayırt edici özelliklerdendir.

Erime Noktası: Saf bir katı maddenin erimeye başladığı sıcaklık değerine erime noktası ya da erime sıcaklığı adı verilir.  Saf katı maddelerin erimesi sırasında sıcaklık sabit kalır, değişmez. Çünkü alınan ısı katının sıvı hale geçmesi için kullanılır. Saf katı maddeler için ayırt edici özelliktir. 

Donma Noktası: Saf bir sıvının donmaya başladığı sıcaklık değerine donma noktası ya da donma sıcaklığı adı verilir. Saf sıvılar için ayırt edici bir özellik olup, donma sırasında sıcaklık değişmez yani donma tamamlanana kadar sıcaklık sabit kalır.

*Saf bir maddenin katı ve sıvı hali için, erime ve donma noktaları birbirine eşittir.

Kaynama Noktası: Saf bir sıvının kaynamaya başladığı sıcaklık değerine kaynama noktası ya da kaynama sıcaklığı denir. Saf sıvılar için ayırt edici bir özelliktir. Kaynama tamamlanıncaya kadar sıcaklık değeri değişmez.

Ayırt edici özellikler grafiklerden ya da sıcaklık zaman tablolarından anlaşılabilir.

Sıcaklık-zaman tablosundaki verilenlere göre sıcaklık-zaman grafiğini çizebiliriz.

Sıcaklık (°C)	0	20	20	55	55
Zaman (dk)	0	2	6	9	15

Grafiğe ve tabloya göre, yukarıdaki madde 20°C ve 55°C sıcaklıklarında hal değiştirmiştir. Isınan bu madde 2 kez hal değiştirdiği için, başlangıçta kesinlikle katı haldedir.

Bu maddenin erime noktası 20°C, kaynama noktası ise 55°C'dir.  

Yukarıda verilen grafiğe göre; ısı alan bu madde katı halde ise, erime noktası 60°C; sıvı halde ise kaynama noktası 60°C'dir. 4-6 dakikaları arasında madde hal değiştirmiştir. 

Aşağıda saf buzun hal değişim grafiği verilmiştir. Bu grafiğe göre;

I aralığında madde katı haldedir.

II aralığında yani erime noktasında madde hem katı hem sıvı halde bulunur.

III aralığında erime sona ermiş ve madde tamamen sıvı hale geçmiştir.

IV aralığında kaynama noktasında bulunan madde hem sıvı hem de gaz halini birlikte göstermektedir.

V aralığında ise, kaynama sona ermiş ve madde tamamen gaz haline geçmiştir.

Buz tüm zaman dilimlerinde ısı almaktadır. Ancak II ve IV aralıklarında hal değiştirdiği için, maddenin sıcaklığı değişmemektedir. 

Saf buzun erime noktası: 0 °C

Saf suyun kaynama noktası: 100 °C'dir.

Su buharının soğuma grafiği de aşağıda görülmektedir.

Bu grafikteki su buharı için yoğuşma noktası 100 °C, suyun donma noktası ise 0°C'dir.  Gaz halde başlayan madde ısı kaybederek yani soğuyarak katı hale geçmiştir. 

                                                                    Aysel UYSAL KÖSE

5.SINIF HAL DEĞİŞİM ONLİNE TEST

5.Sınıf Hal Değişim Online Test

https://forms.gle/Txo6Btprb68JfX21A

HAL DEĞİŞİMİ ÖNEMLİ BİLGİ KARTLARI

 

ÖNEMLİ NOKTALAR

 

MADDE VE ATOM

Maddelerin özelliklerini taşıyan parçalanabilen en küçük yapı taşlarına atom denir. Atom katman ve çekirdek denilen 2 kısımdan oluşur. Çekirdek kısmı atomun kütlesini oluşturan proton ve nötron taneciklerini bulundurur.. Katman ya da yörünge denilen kısımda ise elektronlar hareket etmektedir.

*Proton pozitif yüklü

 Nötron yüksüz

 Elektron ise negatif yüklü taneciklerdir.

Bu taneciklerin karşılık geldiği kavramlar önemlidir. Çekirdek yükü denildiğinde çekirdekte bulunan ve yüklü olan tanecik yani proton anlaşılır. Yani; atomun çekirdek yükü, atom numarası proton sayısına eşittir. Her atomun atom numarası dolayısıyla da proton sayısı farklıdır. Kimlik numarası misali proton sayısı atoma özgüdür.

Atomun kütlesini proton ve nötron yani çekirdek kısmı oluşturduğu için, kütle numarası proton ile nötron sayısının toplamına eşittir. 

Atomun hacmini katmanlardaki elektronlar oluşturur.

Nötr yani yüksüz bir atomda pozitif yük ile negatif yük sayısı birbirine eşittir. Yani proton sayısı elektron sayısına eşittir.

Elektron alan ya da veren atoma iyon adı verilir. Elektron alırsa eksi yüklü iyon yani anyon oluşur. Elektron verirse, pozitif yüklü iyon oluşur ki buna da katyon adı verilir. İyonların değerlik elektron sayıları yani iyon yükleri vardır. Elektron sayısı ile proton sayısı arasındaki fark iyon yükünü verir. Anyon ise eksi yüklü, katyon ise artı yüklü olur. 

ÖRNEK: Atom numarası 20 olan elementin proton sayısı kaçtır?

proton sayısı=atom numarası

Proton sayısı= 20 

ÖRNEK: Proton sayısı 15, nötron sayısı 13 olan elementin kütle numarası kaçtır? 

Kütle numarası=proton sayısı+ nötron sayısı

15+13=28

ÖRNEK: İyon yükü +2 olan, 16 elektron bulunan iyonun atom numarası kaçtır?

16+2=18 proton sayısı (p>e)

Proton sayısı =atom numarası 

Atom numarası= 18

ÖRNEK: Kütle numarası 34, nötron sayısı 19 ve iyon yükü -3 olan iyonun elektron sayısı kaçtır?

Kütle numarası= Proton sayısı + nötron sayısı 

34-19=15 proton sayısı 

15+3=18 elektron sayısı(e>p)

Atom element denilen saf maddelerin yapı taşıdır. Her element semboller ile gösterilir ve bunlar belli özelliklerine öre bir cetvelde sıralanır. Bu cetvele periyodik cetvel adı verilir. Periyodik cetvelde elementlerin yerlerini belirlemek için atom numarası yani proton sayıları kullanılır. Nötr atomun proton sayısı elektron sayısına eşit olduğu için elektron dağılımı yapılan elementin yeri belirlenir. 

Elektron dağılımında, katmanlara elektronlar belli kurallarla dağıtılır. 

İlk katman en fazla 2, 2.katman 8,3.katman 18 elektron alır. Ancak bizim bahsedeceğimiz ilk 20elementin elektron dağılımında 3.katmana da en fazla 8 elektron yerleştireceğiz. Elektron dağılımında katman sayısı periyot numarasını, son katmandaki elektron sayısı ise elementin grup numarasını verir. 

ÖRNEK: Atom numarası 6 olan Karbon atomunun periyodik cetveldeki yerini bulunuz.

6C=2- 4                2.periyot 4A grubu

ÖRNEK: Atom numarası 17 olan Klor atomunun periyodik cetveldeki yerini bulunuz.

17Cl= 2-8-7          3.periyot- 7A grubu

                                                                Aysel UYSAL KÖSE