Uzay Araştırmaları

Uzay :

Evrende Dünya dışında kalan sonsuz boşluğa uzay denir.

Uzay+Dünya:Evren

Gök Bilimi:

Gök cisimlerinin uzaydaki durumlarını ve hareketlerini inceleyen bilim dalına gök bilimi(astronomi), bu alanda çalışan bilim insanına gökbilimci (astronom) denir. 

Uzay Teknolojisi :

Çeşitli araçlarla uzaya çıkılmasını sağlayan, uzayda yapılan araştırma sonuçlarını Dünya’ya ulaştıran teknolojilere uzay teknolojisi adı verilir. 

Bir uzay aracını atmosferin dışına taşımak için roketler kullanılmaktadır. Roketler gibi hızla yükselebilen, uçaklar gibi manevralar yapabilen ve tekrar yere inebilen uzay araçlarına uzay mekiği denir. Tekrar tekrar kullanılabilen araçlardır. Uzay mekikleri ile uzaya insan taşınabilmektedir. İlk uzay mekiği Columbia Uzay Mekiğidir. 

Bir gezegeni veya bir gök cismini incelemek için gönderilen uzay sondalarının, gönderildiği gök cisminin yakınında uçma, yörüngesinde dolaşma veya üzerine inme gibi görevleri vardır. Fotoğraf çekme, atmosfer ve toprak analizleri sondalar sayesinde yapılmaktadır. 

Uzay istasyonlarında uzay çalışmaları yapılmakta, bu çalışmalar sırasında ihtiyaçların giderilmesi sağlanmaktadır. Uzay istasyonları bir çeşit yapay uydulardır. 

Uzaya gönderilen, Dünya’nın veya başka bir gezegenin yörüngesine yerleştirilen uzay araçları yapay uydulardır. İletişim, haberleşme, hava durumu tahmini, televizyon yayını, yer tespiti gibi pek çok alanda hizmet vermektedir.

TÜRKSAT 3A, TÜRKSAT 4A ve TÜRKSAT 4B ülkemizin haberleşme uydularıdır. Bu uydular hala çalışmaktadırlar.

RASAT ülkemizde üretilen ilk yer gözlem uydusudur. GÖKTÜRK1 ve GÖKTÜRK 2 uyduları ise ülkemizin istihbarat edinmek, konum belirlemek gibi amaçlarla uzaya gönderdiği aktif keşif ve gözlem uydularıdır.

TÜRKSAT 1B, TÜRKSAT 1C ve TÜRKSAT 2A haberleşme uyduları ile BİLSAT gözlem uydusu ise pasif konuma geçmiş yani görevini tamamlamıştır. 

Teleskop

Çıplak gözle görülemeyen uzaktaki cisimleri ayrıntılı bir şekilde gösteren araçlara teleskop denir. Teleskopu icat eden Hans Lippershey (Hans Liberşey) iken,  astronomide kullanılabilecek ilk teleskobu icat eden Galileo Galilei'dur. 

Teleskopların optik teleskop, x-ışını teleskop, gama ışını teleskop, kızılötesi teleskop, radyo teleskop gibi çeşitleri vardır. Optik teleskoplar, mercekli, aynalı, hem mercekli hem de aynalı teleskop çeşitleri bulunur.  Gözlemevlerinde (rasathanelerde) büyük teleskoplar bulunur.

 Not: Hubble uzay teleskobu atmosferin olumsuz etkilerinden etkilenmemesi için uzayda bulunur.

Rasathane (Gözlem evi)

Gök bilimcilerin(astronomlar) teleskoplar kullanarak, gökyüzü ile ilgili araştırma yaptıkları yerlere gözlem evi (rasathane) adı verilir. Optik teleskop bulunan rasathaneler şehir ışıklarından uzakta, yüksek ve az bulutlu yerlerde deprem bölgelerinden uzakta kurulmalıdır.

UZAY TEKNOLOJİSİ ÜRÜNLERİ

Tükenmez kalem,  itfaiyeci tüpü, teflon, su arıtma cihazı, navigasyon cihazı, alüminyum folyo, duman dedektörü, streç film,  bebek maması, kalp pili, diş teli, yapay kol ve bacaklar, yapay kalp pompası, kulak termometresi, MR cihazı, çelik yelek gibi ürünler uzay araştırmaları sayesinde gündelik hayatımıza girmiştir. 

UZAY KİRLİLİĞİ

Uzayda işlevini tamamlamış uydular, uzay araçları ve yakıt tanklarının birikmesi ile oluşan, uzay araçlarına ve astronotlara zarar verebilen kirliliktir. Uzay kirliliğine yol açmamak için işi biten uyduların Dünya'ya dönmeleri sağlanmalıdır.

UZAY ARAŞTIRMALARINA KATKIDA BULUNAN BİLİM İNSANLARI

Ali Kuşçu

Matematik ve astronomi alanında çalışmalar yapan Kuşçu, İstanbul'un enlem ve boylamlarını hesaplamıştır. yapmıştır. Ay'ın ilk haritasını çıkarmış ve Güneş saatini yapmıştır. 

Copernicus (Kopernik)
Dünya ve diğer gezegenlerin Güneş etrafında döndüğünü söylemiştir.

Galileo
Jüpiter'in dört uydusunu gören Galile Güneş lekelerini gözlemlemiştir. Ayrıca Güneş'in döndüğünü de keşfetmiştir. 

Kepler
Gezegenlerin Güneş etrafında eliptik yörüngede döndüğünü söylemiştir.

Takiyüddin
İstanbul'da ilk rasathaneyi kurmuştur.


                                            Aysel UYSAL KÖSE

Gezegenler Sıralaması

 Meraklı Vedat Dünya Maçta Jale'ye Sordu Umut Nasıldı? cümlesindeki kelimelerin baş harfleri alınarak sırası ile gezegenler kodlanabilir. Tabi ki bu devrik cümleyi ezberlemek de hiç kolay değil.

Büyüklük sıralaması için ise, JaponSUN DöVeMeM şifresi iş görür. 

Japon: Jüpiter

SUN: Satürn, Uranüs ve Neptün. (SUN kelimesi, İngilizce Güneş demek)

DöVeMeM kelimesindeki sessiz harfler kullanıldığında ise, Dünya, Venüs, Mars ve Merkür. Tabi ki en küçük gezegenin Merkür olduğu bilinmeli ki M harfleri karışmasın.

Büyüklük sıralaması için ayrıca, dış gezegenlerin iç gezegenlerden büyük olduğu bilinmelidir. Dış gezegenlerin Güneş'e olan uzaklık sıralaması ile büyüklük sıralaması da aynıdır.

Güneş Sistemi ve Gezegenler

 Merkezinde Güneş'in yer aldığı ve etrafında dolanan gezegenlerin, uyduların, kuyruklu yıldızların oluşturduğu sisteme Güneş Sistemi adı verilir. 

Güneş, Dünyamıza en yakın olan, küre şeklinde ve orta büyüklükte bir yıldızdır. Dünya ile arasındaki mesafe yaklaşık 150.000.000 km kadardır. Isı ve ışık kaynağımız olan Güneş'ten ışınlar yaklaşık 8 dakikada bize ulaşır. Bu kadar çok uzak olduğu için olduğundan daha küçük görünür.

GEZEGENLER 

Bir yıldızın etrafında dolanan katılaşmış gökcisimleridir.

Güneş sisteminde iç ve dış gezegen olmak üzere toplam sekiz gezegen bulunur. Bunların ilk dördü iç (karasal) gezegen, son dördü ise dış (gazsal) gezegendir. 

Güneş'e yakınlıklarına göre sırası ile bu gezegenler; Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür. (24 Ağustos 2006 tarihinde Plüton cüce gezegen olarak sınıflandırılarak, diğer gezegenlerden ayrılmıştır. 

İÇ (KARASAL) GEZEGENLER:

Merkür: Güneş'e yakınlık bakımından ilk, büyüklük bakımından ise son sıradadır. Halkası ve uydusu yoktur. Çok ince bir atmosferi vardır.

Venüs: Uydusu ve halkası yoktur. Atmosferindeki yoğun karbondioksit gazı nedeniyle Güneş ışınlarını fazla tutar. Bu nedenle en sıcak gezegendir. Büyüklüğü bakımından benzerlik gösterdiği için Dünya'nın ikizi olarak bilinen gezegen, Dünya'dan görülebildiği için Sabah Yıldızı ve Çoban yıldızı olarak da adlandırılır. diğer gezegenlerin aksine saat yönünde dönmektedir.

Dünya: Üzerinde yaşam olduğu bilinen tek gezegendir. Tek doğal uydusu Ay'dır. Halkası yoktur. 3/4'ü sularla kaplıdır. 

Mars: İç gezegenlerin sonuncusu olan Mars görünüşü nedeniyle Kızıl Gezegen adını alır. Halkası olmayan bu gezegenin uyduları vardır. Üzerinde yaşam olabileceği tahmin edilmekte ve araştırmalar devam etmektedir.

DIŞ (GAZSAL) GEZEGENLER:

Jüpiter: Güneş sistemindeki en büyük gezegendir. çok sayıda uydusu bulunan gezegenin halkası da vardır. 

Satürn: Halkaları en belirgin olan gezegendir. Uyduları vardır.

Uranüs: Yan yatmış varil gibi hareket eden Uranüs'ün, uyduları ve halkası bulunmaktadır.

Neptün: Güneş'e en uzak gezegen olan Neptün, Uranüs'ün ikizi olarak bilinir. Ayrıca en soğuk gezegendir. Halkası ve uyduları vardır.

UYDU: Gezegenlerin etrafında dolanan ve onlardan küçük olan gökcisimleridir. 

Asteroit Kuşağı: İç gezegenlerin sonu ile dış gezegenlerin başlangıcı arasında yer alan, toz ve asteroitlerden oluşan bölgedir. Yani Mars ile Jüpiter arasında bulunur. 

                                                                            Aysel UYSAL KÖSE

Pdf Hali İçin: https://drive.google.com/file/d/18vRP5uz_wng90UhyPbpvfO0ADFCvxW5U/view?usp=sharing