HÜCRE
Canlıların en küçük yapı birimine hücre denir.
Tüm canlılar hücrelerden oluşmuştur.
Hücre üç ana kısımdan oluşur. Bunlar hücre zarı, sitoplazma
ve çekirdektir.
HÜZCRE ZARI
1. Esnek- Canlı
2. Seçici- Geçirgen
3. Saydamdır.
Görevleri:
ü Hücreye
şekil vermek,
ü Hücreyi
dış etkilerden korumak,
ü Madde
giriş-çıkışını kontrol etmek,
ü Hücredeki
yapıları bir arada tutarak dağılmalarını engellemektir.
** Hücrenin bütünlüğünü sağlamaktır.
ÇEKİRDEK
ü Kapsadığı
kalıtsal madde(DNA)'dan dolayı hücrenin yönetim ve kalıtım merkezidir.
ü Çekirdeği
olmayan hücrelerde kalıtsal madde sitoplazmada dağınık halde bulunur.
** Bakteriler, Mavi-Yeşil Alglerde çekirdek yoktur.
SİTOPLAZMA
ü Hücre
zarı ile çekirdek arasını dolduran sıvı kısımdır.
ü Saydam,
yoğun ve akıcıdır.
ü Hücredeki
yaşamsal olayların gerçekleştiği alandır.
ü Yapısının
büyük bir kısmını su oluşturur. Ayrıca yapısında besinler, mineraller,
vitaminler bulunur.
ORGANALLER VE GÖREVLERİ
v Sitoplazmada
yaşamsal olayları gerçekleştiren yapılara organel denir.
MİTOKONDRİ
ü
Hücre için gerekli enerjiyi üretir.
ü
Kas, sinir ve karaciğer hücreleri gibi enerji
ihtiyacı fazla olan hücrelerde çok bulunur.
ü
Enerji üretimi tüm canlılarda ortaktır.
|
Mitokondri =
Oksijenli Solunum = Enerji
|
ENDOPLAZMİK RETİKULUM
ü
Hücre zarı ile çekirdek arasında ince
kanalcıklardan oluşur.
ü
Hücre içi madde iletimini sağlar.
LİZOZOM
ü Hücre
içi sindirimi sağlar.
ü Aynı
zamanda yaşlanmış ve yıpranmış hücrelerin kendi kendisini sindirerek yok
etmesini sağlar.
ü Kendi
kendini de sindirebildiği için ‘intihar
kesecikleri’ diye de bilinir.
** Hayvan hücreleri ve ilkel bitkilerde
bulunur.
GOLGİ CİSİMCİĞİ
Hücrede salgı maddelerinin üretilmesini,
paketlenmesini ve salgılanmasını sağlar.
v Ter, gözyaşı, süt, balözü, koku, mukus
gibi salgıları üretir.
SENTRİYOL
ü
Sadece hayvan hücrelerinde bulunur.
ü
Hücre bölünmesinde görev alır.
KOFUL
ü Hücredeki
besin, atık maddelerin ve fazla suyun depolanmasını sağlar.
ü Bitki
hücrelerindeki kofullar büyük ve az sayıdayken, hayvan hücrelerinde küçük ve
çok sayıdadır.
KLOROPLAST
ü Sadece
bitkilerde bulunur.
ü Hücreye
yeşil renk verir.
ü Fotosentezle
besin ve oksijen üretilmesini sağlar.
|
Kloroplast = Fotosentez = Besin + Oksijen
|
v Bitkilerin
yeşil olmayan kısımlarında kloroplast bulunmaz. Örneğin: Bitki köklerinde,
çiçeklerin taç yapraklarında, ağacın gövdesinde, domates meyvesinde kloroplast
bulunmaz.
RİBOZOM
ü Protein
sentezler,
ü En
küçük organeldir.
ü Tüm
hücrelerde bulunur.
HÜCRE DUVARI
ü Bakteri,
mantar ve bitkilerde bulunur.
ü Selülozdan
yapılmıştır.
ü Cansız
ve tam geçirgendir.
ü Esnek
değildir.
ü Hücreye
diklik ve direnç sağlar.
ü Hücreyi
korur, şekil verir.
ü Hayvan
hücrelerinde bulunmaz.
Hücre Zarı İle
Hücre Duvarı Arasındaki Farklar
|
Hücre Zarı
|
Hücre Duvarı
|
|
*Canlı
*Esnek
*Seçici Geçirgen
*Tüm
hücrelerde
bulunur.
|
*Cansız
*Esnek değil
*Tam Geçirgen
*Bitkilerde bulunur, hayvanlarda bulunmaz.
|
Çekirdekte bulunan kalıtım maddeleri ise şu şekildedir:
KROMOZOM
Hücre çekirdeğindeki ipliksi yapılara kromozom denir.
ü Kromozomlar
canlıların kalıtsal özelliklerini taşır. (Ten rengi, göz rengi, saç, boy)
ü Her
canlı türünün kendine özgü kromozom sayısı vardır.
ü Kromozomlar
DNA ve protein kılıftan oluşur.
ü Kromozom
sayıları canlıdan canlıya farklı olabileceği gibi aynıda olabilir.
|
TÜR
|
Kromozom
Sayısı
|
|
Solucan
Bezelye
Şenpaze
Sirke Sineği
İnsan
Moli Balığı
|
2
14
48
8
46
46
|
ü Kromozom
sayısı ile gelişmişlik arasında bir bağ yoktur.
ü Kromozom
sayısı ile vücut büyüklüğü arasında bir ilişki yoktur.
DNA (Deoksiribo Nükleik Asit)
ü
Yönetici moleküldür.
ü
Çift zincirlidir.
ü
Sarmal yapıdadır.
ü
Yaşamsal faaliyetleri kontrol eder.
GEN
ü DNA'nın
görev birimidir.
ü Biyolojik
şifrelerdir.
(göz rengi, saç rengi, cinsiyet, kan grubu)
NÜKLEOTİD
DNA’yı oluşturan en küçük yapı birimleridir.
Bu genetik yapıların karmaşıktan
basite doğru sıralaması
Kromozom- DNA- Gen ve Nükleotiddir.
BİTKİ HÜCRESİ
VE HAYVAN HÜCRESİ ARASINDAKİ FARKLAR
|
Bitki
Hücresi
|
Hayvan
Hücresi
|
|
§
Kloroplast
vardır.
§
Sentriyoller
bulunmaz.
§
Kofullar büyük
ve az sayıdadır.
§
Hücre duvarı (çeperi)
vardır.
§
Köşeli bir
yapıya sahiptir.
|
§
Kloroplast
yoktur.
§
Sentriyoller
bulunur.
§
Kofullar küçük
ve az sayıdadır.
§
Hücre duvarı (çeperi)
yoktur.
§
Yuvarlak bir
yapıya sahiptir.
|
İLKEL HÜCRELER
-Çekirdeği yoktur.
-Kalıtım maddesi, sitoplazmada dağınık halde
bulunur.
Örnek: Bakteri, Mavi-Yeşil Algler
GELİŞMİŞ HÜCRELER
-Çekirdekleri vardır.
-Kalıtsal madde çekirdekte bulunur.
Örnek: Amip,Öglena, Paramesyum, Bitki, Hayvan, Mantar
hücreleri
GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE
HÜCRE
Hücre ile ilgili çalışmalar 16. yüzyılın sonlarında
mikroskobun gelişmesi ile başlamıştır.
Zacharyas: İlk
mikroskobu keşfetmiş, en basit mikroskop kabul edilir.
Robert Hooke:
Hücreyi keşfetmiştir. Şişe mantarından aldığı kesiti mikroskopta inceleyerek
oda şeklinde yapılar keşfetmiştir. Buna hücre adını verdi.
Antonie Van Leewenhoek: Canlı hücreleri
gözlemleyen ilk bilim insanı
Robert Brown:
Çekirdeği keşfetti.
Matthias
Schleiden: Bitkilerin hücrelerden oluştuğunu belirtti.
Theoder Schwann: Hayvanların
hücrelerden oluştuğunu ve yapısında çekirdek olduğunu belirtti.
Rudolf Wirkow:
Hücre teorisine yeni maddeler ekleyerek son şeklini verdi.
Ernst Abbe ve Carl
Zeiss: İlk modern mikroskobu yaptılar.
Hücreden
Organizmaya
|
Hücre
Canlıların en küçük yapı birimine denir.
|
|
ò
|
|
Doku
Aynı görevi yapmak üzere benzer yapıdaki hücrelerin bir
araya gelerek oluşturdukları yapıya doku denir.
Örnek: Kas doku, Kan doku
|
|
ò
|
|
Organ
Birlikte çalışan dokular bir araya gelerek organları
oluşturur.
Örnek: Dalak, Karaciğer, Kalp
|
|
ò
|
|
Sistem
Birlikte çalışan organlar bir araya gelerek sistemleri
oluştururlar.
Örnek: Sindirim sistemi, Dolaşım sistemi, Boşaltım
sistemi
|
|
ò
|
|
Organizma
Sistemler
bir araya gelerek organizmayı oluşturur.
Örnek:
İnsan, Akasya Ağacı, Aslan
|
